Stomamateriaal

Coloplast
Convatec
Eurotec
Dansac
Hollister
Huvape
Marlen Europe
Stomocur
Tricoplast
Welland

3M
Alphac & Médiphar-Service
Arseus Medical
Bandagist-Orthesist Lode Vermeersch
De Voorzorg
Hospithera
Goed thuiszorgwinkel
Huvape nv
Matéma Medisch Maatwerk
Orthomed
Sanomed eBVBA
StomaCare Belgium
Welform Medical BV
Yvanta lingerie

In het ziekenhuis zullen de dokter en de verpleegkundige samen met u bepalen welk opvangsysteem u het best past. Men zal u de namen en juiste bestelnummers aanduiden die u nodig heeft. Uw geneesheer zal een voorschrift opmaken dat u moet overhandigen aan de bandagist of uw apotheker om een dotatie (hoeveelheid materiaal voor drie maanden) te ontvangen.

De te volgen procedure

Voor de eerste aankoop vraagt u een medisch voorschrift aan uw behandelende arts. U gaat met dit voorschrift naar uw bandagist of naar een apotheker die erkend is als bandagist. Deze levert u het nodige materiaal, normaal een voorraad voor drie maanden (=dotatie). De betaling gebeurt via het systeem van derde betaler, dit wil zeggen dat u alleen het remgeld moet betalen. Bij uw volgende aankoop heeft is in principe geen nieuw doktersvoorschrift meer nodig. Een nieuw voorschrift kan eventueel ook wel handig zijn als u van soort opvangmateriaal (vb. van 1 naar 2-delige systemen) of van leverancier verandert.

De laatste jaren zijn er steeds betere producten op de markt gekomen om u als stomadrager de nodige veiligheid en het nodige comfort te bieden. De belangrijkste vereisten van het materiaal zijn stevigheid, discretie en huidbescherming. We onderscheiden 1-delige en 2-delige systemen. U kunt samen met de stomaverpleegkundige overleggen welk systeem voor u het beste past.

Eendelig systeem
de plaat en het zakje vormen 1 geheel
wordt rechtstreeks op de huid rond de stoma aangebracht
het kan open of gesloten zijn
het zakje wordt tot 2 maal per dag vervangen
de zakjes zijn steeds voorzien van een gas-en geurfilter

Voordeel
gemakkelijk aan te brengen
soepel
Nadeel
kan huidirritatie veroorzaken omdat het systeem dagelijks vervangen moet worden

Tweedelig systeem
de plat en het zakje zijn afzonderlijk
de huidvriendelijke plaat wordt rond de stoma aangebracht en kan 2 à 3 dagen ter plaatse blijven
het kan ook open of gesloten, huidkleurig of doorschijnend zijn
het bevat eveneens een filter

Voordeel
de plaat kan 2 tot 3 dagen ter plaatse blijven en enkel het zakje moet vervangen worden.
Nadeel
de plaat is minder soepel

Wij raden aan om bij een tweedelig systeem de plaat maximum 3 dagen ter plaatse te laten om eventuele loslating te voorkomen met alle gevolgen nadien o.a. irritatie, enz … Het opvangzakje vervangt men naargelang het systeem en dit 1 tot 2 maal per dag, alsook afhankelijk van de hoeveelheid stoelgang aanwezig in het zakje.

Bij een eendelig systeem

Colostoma
als het zakje niet meer goed bevestigd is
als jeuk of branderigheid onder het zakje voelt
als het zakje ongeveer voor 1/3 gevuld is. Indien het zakje meer gevuld is, komt het gemakkelijker los.
na de ontlasting, als uw stoelgang patroon een regelmaat vertoont
u hebt recht op 2 zakjes per dag

Ileostoma
u hebt recht op 1 zakje per dag
het zakje kan verschillende keren per dag geledigd worden, door de klem los te maken. U laat het zakje leeg lopen, u wast het uiteinde van het zakje en de klem met water, u droogt het af en u brengt de klem terug aan
wanneer het zakje niet meer goed bevestigd is
als u jeuk of branderigheid onder het zakje voelt

Een flexibeler en meer gepersonaliseerde terugbetaling in 2021 (vanaf 01/04/2021)
voor meer informatie klik hier schema of uitleg KB

Op 1 april 2021 verandert de manier waarop stomamateriaal wordt vergoed. Het RIZIV stapt af van het huidige systeem met een maximumaantal af te leveren stuks per product. In het nieuwe systeem krijgt u een “virtuele portefeuille”, een soort van budget dat u kan gebruiken om materiaal te bestellen. Zo krijgt u, als patiënt, meer keuzevrijheid en kan u uw producten beter afstemmen op uw specifieke situatie. Daarnaast past men verplicht de “derdebetalersregeling” toe. Dit betekent dat u zelf niet moet betalen voor de producten waar u recht op heeft, zolang ze op de lijst van vergoedbare producten van het RIZIV staan.

Overgangsperiode van 1 januari 2021 t.e.m. 31 maart 2021
Om de overstap vlot te laten verlopen en artsen niet te overbelasten voorziet het RIZIV een overgangsperiode. Tijdens deze periode kan bij uw arts een nieuw voorschrift verkrijgen. Dit voorschrift opent uw virtuele portefeuille. Hoe vroeger u het voorschrift heeft, hoe sneller u toegang krijgt tot het nieuwe systeem vanaf 1 april.

Wat is de virtuele portefeuille?
De portefeuille is het budget waarmee u specifiek materiaal kan verkrijgen. Uw bandagist bestelt dit materiaal voor u en levert het persoonlijk af. Uw arts bepaalt uw budgetprofiel, met het oog op uw specifieke situatie en noden. Het budget kan dus verschillen tussen patiënten. Zo staat de portefeuille zo dicht mogelijk bij uw realiteit. Daarnaast kan onder bepaalde voorwaarden uw portefeuille worden aangepast.
Uw portefeuille is telkens 3 maanden geldig, en wordt aan het begin van elk trimester opnieuw aangevuld. Uiteraard hoeft u dit bedrag niet op te maken. U kan het overgebleven bedrag niet overgedragen naar een volgende periode.

Op hoeveel budget hebt u recht?
De inhoud van uw portefeuille hangt af van uw persoonlijke situatie. De verschillende bedragen per situatie vindt u in de bijlage op het einde van dit document. Het budget kan worden aangepast met een specifiek doktersvoorschrift wanneer

• u een concaaf of convex systeem nodig heeft.
• er zich een uitzonderlijke toestand voordoet (vb. een abnormale toename van uitscheiding)
• u irrigatie nodig heeft. De eerste 6 maanden gebeuren via manuele irrigatie, waarna een irrigatiepomp kan worden aangevraagd.

Men werkt in twee fases

• een leerfase: de eerste drie maanden vanaf de 1ste aflevering thuis (ambulant) na elke operatieve ingreep aan een stoma en/of fistel. In deze periode is het budget iets hoger. Zo krijgt u tijd om te wennen aan het verzorgen van uw stoma en aan het gebruik van je materiaal.
• een opvolgfase: de stabiele periode vanaf de 4de

Wanneer krijgt u een virtuele portefeuille?
Het ziekenfonds opent voor u een virtuele portefeuille wanneer deze 4 voorwaarden zijn vervuld:

• U hebt een stoma en/of fistel van het spijsverterings- en/of urinestelsel: stoma van de dikke darm (colostoma), dunne darm (ileostoma), urinestelsel (uro- of cystostoma), of een andere locatie (vb. en maagstoma).
• U kreeg een specifiek medisch voorschrift voor stomamateriaal van uw arts.
• U bent in contact met een erkende bandagist (of apotheker-bandagist).
  • Die vindt u via de toepassing “een zorgverlener zoeken” op de RIZIV-website of via uw ziekenfonds.
• Het materiaal dat u bestelt via uw bandagist staat op de lijst van vergoedbare producten van het RIZIV.

Welke stappen doorloopt een (nieuwe) patiënt?
Per voorschrift doorloopt u de volgende stappen:

• U raadpleegt uw arts(-specialist), die u een specifiek medisch voorschrift voor stomamateriaal geeft.
• U contacteert een erkende bandagist (te vinden via “een zorgverlener zoeken” op onze website, of via uw ziekenfonds). Die geeft u alle informatie over stomamateriaal, uw budget, en geeft u uw stomakaftje. Dit is een communicatiemiddel tussen alle zorgverleners, opdat de zorgen altijd aangepast zijn aan de meest actuele situatie.
• U bestelt het materiaal bij uw bandagist, die het dan persoonlijk ook aflevert aan u. Hierbij maakt deze een getuigschrift van aflevering in tweevoud: een voor het ziekenfonds, en een voor uw stomakaftje.
  • Uw bandagist stuurt binnen 40 dagen na de eerste aflevering een kennisgeving van uw voorschrift en bewijs van eerste aflevering door naar het ziekenfonds.
  • U moet u geen zorgen maken over de betaling. Uw bandagist rekent de betaling rechtstreeks af met het ziekenfonds via de derdebetalersregeling .
  • U ontvangt materiaal voor maximum 3 maanden. U heeft niet elke 3 maanden een voorschrift nodig.

Het voorschrift wordt opgemaakt door de arts en dit gebeurt op een speciaal document ‘bijlage 93’. De arts heeft deze attesten in zijn bezit en zal alles voor u invullen. Om een idee te hebben wat dit document inhoudt vindt u het model in bijlage bij dit artikel.

Een nieuw voorschrift is enkel nodig bij:

• Een nieuwe stoma
• Een operatie aan een bestaande stoma
• Een verandering van de situatie (convex, concaaf, of uitzonderlijke situatie)
• Hernieuwing voor convex, concaaf of uitzonderlijke situatie, nadat het vorige voorschrift is vervallen
  • Bij een convex of concaaf systeem moet het voorschrift elk jaar worden vernieuwd.
  • Bij een uitzonderlijke situatie is het eerste voorschrift maximaal 6 maanden geldig. Indien nodig kan een eventuele vernieuwing gebeuren.
• Een eerste set voor manuele irrigatie.
• Een eerste irrigatiepomp kan pas nadat een patiënt 6 maanden manuele irrigatie heeft uitgevoerd.

Als u in het ziekenhuis verblijft en geen eigen stomamateriaal (mee) heeft, kan het ziekenhuis een forfaitaire tegemoetkoming per verpleegdag aanrekenen aan het ziekenfonds.

Stomakaftje
U krijgt in het nieuwe systeem een stomakaftje in uw bezit. Dit is een communicatiemiddel tussen de uw zorgverleners. Het stomakaftje wordt in de eerste plaats ingevuld door uw bandagist, bij elk contact, en bevat uw voorschriften, getuigschriften van aflevering van het stomamateriaal, en notities van de contactmomenten. Uiteraard kunnen de andere zorgverleners er ook notities in maken, om de informatie-uitwisseling tussen alle zorgverleners te verbeteren. Dus als u op stomaconsultatie gaat, neem dan het stomakaftje mee. Dan kan de stomaverpleegkundige opmerkingen of wijzigingen rond verzorging en materiaal noteren. Het stomakaftje zorgt er zo voor dat de uw situatie altijd correct opgevolgd wordt en zo wordt een aangepaste zorg verzekerd.

Overgenomen uit VLAS halfjaarlijks tijdschrift – Jaargang 11 – nr. 1 – 2005

Pasta’s en afgeleiden

Pasta´s worden door de verschillende firma´s in eigen beheer gefabriceerd. Het hoofdbestanddeel is hydrocolloïd met enkele toevoegingen, naargelang de firma. Zij zijn een welgekomen hulpmiddel om oneffenheden en plooien ter hoogte van de stoma of peristomale zone weg te werken. De pasta´s hebben een verbinding met alcohol om het product vloeibaar of smeerbaar te houden. Hierdoor zijn zij minder geschikt om te gebruiken bij open wonden. De pijn hieruit voortvloeiend bij gebruik van een alcoholhoudende pasta kan men voorkomen door de wonde overvloedig te bespuiten met Cavilon spray van 3M of de pasta in spiegelbeeld op de rand van de opening van het opvangzakje bij eendelige systemen of de huidplaat bij tweedelige materialen, aan te brengen.
Strippasta en Adapt-strip zijn pasta´s in langwerpige vormen gegoten zonder alcohol vermenging. Zij bezitten een goede kleefkracht en kunnen goed gemoduleerd worden naar de grillige huid- omstandigheden. Bezitten voldoende soepelheid en kunnen zonder problemen op een open wonde aangebracht worden.
Een wat stuggere vorm van hydrocolloïd zijn de softflexringen en wiggetjes. Softflexringen zijn ronde hydrocolloïdplaatjes (meerdere diameters) en de wiggetjes bestaande uit verschillende grootte, in een soort van taartvorm in stukjes voorgevormd.
De terugbetaling door het RIZIV: 120 gr per 3 maanden.
Alle firma´s brengen pasta´s op de markt. Meestal verpakt in tuben van 60 gr zodat aflevering op eenvoudige wijze kan gebeuren. Strips, wiggetjes, pastaschijven en ringen worden door een beperkt aantal firma´s verkocht en hebben diverse verpakkingen. Hier geldt eveneens de regel van 120 gr per 3 maand. Sommige verpakkingen overschrijden de minimum toegekende hoeveelheid.

Poeders

Drie firma´s hebben een terugbetaling aangevraagd voor poeders. Poeders worden voornamelijk gebruikt voor het drogen van licht nattende huidoppervlakten, in de onmiddellijke omgeving van de stoma. Op dit moment wordt het poeder op twee manieren aangewend. Poeder wordt op de nattende oppervlakte uitgespreid, om vervolgens het te veel aan poeder weg te wrijven of te blazen. Vervolgens het opvangrecipiënt aanbrengen. Wanneer te veel poeder achterblijft, kan er loslating van de huidplaat optreden. Een variant betreffende de verzorging kan zijn: wanneer de verzorgende een te veel aan vocht vaststelt op nattende huid: het poeder er in dikke lagen aanbrengen en afdekken met een hydrocolloïdplaatje. Vervolgens het stomazakje met huidplaat aanbrengen. Het poeder kan smeuïg worden en opzwellen door de opname van vocht. Bij deze therapie moet een “escape route” ingebouwd worden. De drainage van het overtollige vocht kan opgevangen worden door middel van kompressen. Later bij verdere genezing kan de hoeveelheid poeder verminderd worden.
De terugbetaling door het RIZIV is 55 gr per 6 maand. Sommige flacons met poeder bevatten 25 gr, dus moeten er 3 busjes per keer afgeleverd worden. De minimale aflevering bij attestering moet bereikt worden of overschreden.

Gordels

Alle firma´s bieden gordels aan. Iedere firma hanteert een andere sluiting om gordels aan te klikken op hun opvangsystemen. Gordels zijn handige hulpmiddelen om de stomadrager meer zekerheid te geven bij het aanbrengen en dragen van zijn materiaal.
Terugbetaling door het RIZIV: 1 gordeltje per 6 maand

Beschermfilm

Twee firma´s hebben een terugbetaling bekomen voor hun beschermfilms. Het zijn de firma´s Coloplast en 3M. Doch andere firma´s bezitten eveneens producten die extra kleefkracht geven en een huidbescherming aanbrengen op de peri-stomale zone. Beschermfilmen worden geproduceerd in diverse vormen. Bekend zijn de beschermfilmen op basis van alcohol van de firma Coloplast. Bij gebruik van deze alcoholhoudende film oppassen bij open wonden. Film aanbrengen door middel van een aanstipsponsje op de flacon. Het vluchtige product in deze vloeistof geeft pijn en prikkeling van de huid.
De sprayflacon Cavilon van 3M is nu op de markt. Het bespuiten van de peri-stomale zone met deze spray geeft extra kleefkracht en geven geen prikkelingen voor de huid of bij open wonden rondom de stoma. Terugbetaling door het RIZIV: Coloplast beschermfilm 1 flacon van 40 ml per 3 maanden. Cavilon spray van 3M 1 flacon van 28 ml per 3 maanden.
Cavilon spray wordt ook gebruikt bij wondverzorging, om de wondranden te beschermen tegen invasieve vloeistoffen, darmsappen, galvocht bij abdominale ingrepen. Cavilon in de vorm van sticks met een gedrenkt mousse aanstipstukje worden niet terugbetaald.
Andere verpakkingsvormen zoals vochtige doekjes met een beschermfilm, hebben geen toegang gekregen tot de lijst van de terug te betalen producten van het RIZIV.

Geurbestrijders

Om tegemoet te komen aan de noden van enkele stomadragers, hebben firma´s producten ontwikkeld om de geur weg te nemen of te neutraliseren in het stomazakje. Dit zijn eenvoudige hulpmiddelen, die niet terugbetaald worden. Er bestaan druppels (ongeveer 6 nodordruppels per zakje), kapsullen (minimum 3 “C60” capsules per zakje). Of tweemaal of meer poeder puffen door de opening van het opvangzakje (Ostobon poeder van Coloplast). Het zijn hulpmiddelen die naargelang de gasproductie en de geur-aard van de flatus, een bevredigend tot “nihil” resultaat geven. Soms kan men deze producten gebruiken bij “speciale” gelegenheden, om een veiliger gevoel (geur) te hebben en meteen een verbetering van zijn eigen lichaamsbeeld.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Discretie zakjes

Aardig hulpmiddel, door sommige firma´s gratis toegevoegd per doos opvangmateriaal, om het opvangmateriaal discreet te kunnen deponeren in recipiënten voor afvalverwerking. Ook een lege papieren broodzak, een krant kan een oplossing zijn.

Lotions en removers

Lotions en removers zijn handige hulpmiddelen voor op reis. Zij vervangen de washandjes en handdoeken van thuis. Zij reinigen de huid en/of verwijderen restanten van het steunplaat/stomazakje die achterblijven op de huid bij verzorging. Ze bestaan in flaconvorm als in vochtige doekjes. Handig verpakt of discreet op te bergen. Redelijke kostprijs in verhouding tot het nut van deze hulpmiddelen.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Gebogen schaar

Met een gebogen schaar vermijdt men de kartels bij het uitknippen van het steunplaat/stomazakje. Handig zijn de kleine, sterk gebogen schaartjes met afgeronde punten. De afgeronde punten dienen ter voorkoming van ongewilde perforatie van de voorzijde van de opvangzakjes bij het uitknippen. Een aantal bandagisten geven dit hulpmiddel gratis bij een eerste bestelling van stomamateriaal.
Geen tussenkomst van het RIZIV.

Meetkaart

Zit in de dozen met opvangapparatuur. Iedere firma heeft zijn eigen ontwerpen, halve maan sjablonen, ronde meetgaten. Dit hulpmiddel dient de stomapatiënt regelmatig te gebruiken, om de grootte en vorm van zijn stoma te controleren. Nieuwe stoma´s wijzigen in diamater gedurende de eerste 3 tot 6 maanden. Meestal verkleinen ze in omvang en diameter. Andere worden, onder invloed van gewichtstoename – hoesten – spankracht op de buikspieren, groter of breder. Weer anderen vervormen van rond tot ovaal of naar een grillige vorm, waardoor een aanpassing van de diameter of vorm van de opening het opvangmateriaal, dient te gebeuren. Bij voorkeur moet het materiaal nauw aansluiten rondom de stoma, maximaal 1 tot 1,5 mm van de stomarand. Te grote openingen tussen stoma en opvangapparatuur kunnen eventueel gecorrigeerd worden door het gebruik van pasta applicaties.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Tandtampons

Handig hulpmiddel bij de verzorging van urostomie en/of ileostomie patiënten. Deze tampons worden in de stoma geplaatst als afsluiter en absorber. Tampons te verkrijgen in verschillende diameters: 12, 10 en 8 mm. Een zelfde lengte voor de drie diameters. Deze tampons geven de verzorgenden meer verzorgingstijd en comfort bij het aanbrengen van nieuw stomamateriaal. Het plaatsen van de tampon in de stoma, moet met enige zorg gebeuren, zodat de stoma niet gekwetst wordt. Dit vraagt enige oefening maar is zonder gevaar.
Door de darmperistaltiek kan de tampon uitgedreven worden bij ileostomata, doch het blijft een zeer handig hulpmiddel.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Indikkingproducten

Enkele firma´s hebben indikkingproducten toegevoegd aan hun assortiment hulpmiddelen voor stomaverzorgenden. De firma B.Braun propageert een ileogel die in het opvangrecipiënt voor ileostomiepatiënten dient gebracht. Het indikkingproduct is verpakt als een groot bruistablet. De tablet dient gehalveerd om gedurende de nacht extra veel ileovocht op te vangen en in te dikken. De andere helft kan gedurende de dag nogmaals gedeeld worden en verdeeld over de morgen en middag. Het inbrengen van deze indikkinggel (een zelfde samenstelling als de producten in pampers) geperst tot een tablet, dient te gebeuren voor de verzorging of via de opening onder aan het eendelige systeem of via de opening bovenaan bij een tweedelingsysteem. Indikking van ileostomievocht geeft minder hinder en meer comfort, daar het klotsen van vloeistof weggenomen wordt. Dus minder frequent lossen van de materialen en het gemakkelijker uitknijpen van de stoelgang uit het reservoir. Er is door de indikking minder geurhinder en minder “ongelukjes” bij het leegmaken van het reservoir, door het wegnemen van het “flush”gevaar.
Eurotec heeft een bijna gelijkaardig product, namelijk Gellymater, bestaande uit gelullen. Drie tot vier gelullen per zakje geven een doeltreffend resultaat en zal de lopende stoelgang afdoende indikken tot een kneedbare brei.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Losse filters

B.Braun en Coloplast verkopen losse filters om op de stomazakjes te kleven. Deze filters kunnen helpen om de gassen sneller te evacueren en balloon-ing tegen te gaan. Het zoeken naar een geschikt plaatsje om deze filters te kleven, zonder verstoring van de efficiëntie van de opvangapparatuur, daar meestal de non-woven voor of achterzijde dient geopend te worden, om de plastiek opvangzak te bereiken, weerhoudt de patiënt om dit hulpmiddel te gebruiken.
Geen terugbetaling door het RIZIV.

Eosine

Handig hulpmiddel bij zeer lichte, nattende huidirritaties rondom de stoma. Aanbrengen van eosine bij irritaties door de huid en geeft een licht etsend effect. Enkel nadelen zijn de rode verkleuring, waardoor op een later tijdstip geen nieuwe evaluatie mogelijk is. Verkleuring van de kledij van de patiënt en vingers van de verzorgenden. Eosine is een waterige oplossing.
Geen tussen van het RIZIV.

Kom op tegen Kanker
Belgische Federatie tegen Kanker – Stichting tegen Kanker
Vlaams Patientenplatform vzw – Onhafhankelijke koepel van patiëntenverenigingen
VLAS – Vlaamse Stoma Verpleegkundigen
UROBEL – Belgische vereniging voor urologische verpleegkundigen
Trefpunt-Zelfhulp – Ondersteuningscentrum voor en over zelfhulp en zelfhulpgroepen in Vlaanderen
CCV vzw – Crohn en colitis ulcerosa vereniging Belgïe
Euromut – Onafhankelijk ziekenfonds
Thuisverpleging van de Liberale mutualiteit
Wit-Gele Kruis
Thuisverpleging van de Socialistische mutualiteit
Stomalingerie-Nicole Schoutens
Rozerood – Limburgse vereniging van/voor stomapatiënten
Fapa – Contact voor mensen met het ‘Lynch-syndroom’ – erfelijke dikkedarmkanker
Kronika – Zelfhulpwijzer
RechtenVerkenner