Patiënt

Een stoma is een kunstmatige anus op de buikwand, ook weleens A.P. (anus preaternaturalis) genoemd. ”Stoma” is een Grieks woord, dat “opening” of “mond” betekent. Een stoma is een onnatuurlijke al of niet kunstmatige opening die een lichaamsholte verbindt met de buitenwereld. Wanneer door een stoornis of ziekte van de darmen of urinewegen de ontlasting of de urine het lichaam niet meer via de natuurlijke weg kan of mag verlaten, is het noodzakelijk een stoma te maken (aan te leggen).
We spreken in dit geval over een stoma van de dikke- en dunne darm en urinewegen respectievelijk van een colo-, ileo- en urinestoma. Afhankelijk van de indicatie kan een stoma van blijvende of tijdelijke aard zijn.
Bij een blijvend stoma is een operatieve ingreep zodanig geweest dat de natuurlijke uitgang, de anus of de blaas nooit meer benut kan worden.

Een tijdelijk stoma wordt aangelegd met de bedoeling om te zijner tijd opgeheven te worden. Niet altijd kan een tijdelijk stoma weer worden opgeheven.

Een stoma kan enkelloops of dubbelloops zijn.
Bij een enkel loops of eindstandig stoma wordt de afvoerende lis verwijderd, dichtgenaaid of ingehecht in de buikwand. De aanvoerende lis wordt eindstandig in de buikwand gehecht.

Bij een dubbelloops stoma wordt de darm door de buikwand getrokken, hierin vastgehecht en geopend. Op deze wijze ontstaan twee openingen. Uit de rechteropening komt de ontlasting, de opening aan de linkerkant leidt naar het rectum.

Wat is een continent stoma?

Continent stoma betekent “afsluitend stoma” en is een alternatief voor de conventionele stoma. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is bij een conventioneel stoma heeft men bij een continent stoma geen uitwendig opvangreservoir nodig voor het opvangen van de uitscheidingsproducten.

Het continent stoma bestaat uit een reservoir, dat uit het laatste deel (ileum) van de dunne darm geconstrueerd is en dat zich in de buikholte bevindt.

Wie komt in aanmerking voor een continent ileostoma?

Ongeveer 10 procent van alle ileostomapatiënten komt in aanmerking voor een continent ileostoma. Een zorgvuldige selectie is noodzakelijk. Personen met een colitis ulcerosa (een ontsteking van de dikke darm) of polyposis coli (vorming van veel poliepen in de dikke darm, die bij niet tijdige behandeling kwaadaardig worden) zijn de meest geschikte kandidaten.

Aangezien het continent stoma 3 à 4 maal per dag moet worden geleegd, komen zeer jonge kinderen en sommige oudere personen niet in aanmerking voor een continent ileostoma. Zeer jonge kinderen beseffen nog onvoldoende hoe belangrijk het consequent legen van het reservoir is. Oudere personen kunnen door vergeetachtigheid het legen vergeten. Het reservoir kan dan overvol raken en dit leidt tot ernstige darmcomplicaties.

Mensen met aangeboren afwijkingen van de sluitspier en afwijkingen van het ruggenmerg (waardoor de sluitspier niet goed functioneert) komen eveneens soms in aanmerking voor deze operatie.

Wie komt niet in aanmerking voor een continent ileostoma?

Niet in aanmerking voor deze operatiemethode komen patiënten met de ziekte van Crohn en patiënten waarbij al eerder een flink deel van de dunne darm is weggehaald. De dunne darm is dan te kort geworden. Nog verder inkorten zou leiden tot storingen in de spijsvertering.

Minder geschikt zijn mensen met darmcarcinoom. Men moet 5 jaar o

f langer klachtenvrij zijn om wel in aanmerking te komen. Indien men is bestraald in de buik of in het kleine bekken komt men niet in aanmerking voor een continent ileostoma.

Een stoma is een kunstmatige uitgang voor ontlasting of urine. Een colostoma (colon=darm) is een uitgang van de darm in de huid van de buik. Het moet worden aangelegd wanneer de ontlasting het lichaam niet langs de natuurlijke weg kan verlaten. Het wordt ook soms aangelegd om na een darmoperatie de darm rust te geven. Wanneer de ontlasting het stoma verlaat, moet dit worden opgevangen. Daar zijn speciale opvangmaterialen voor en methoden om het opvangen van de ontlasting te reguleren. Het is belangrijk om te weten, dat met een stoma de ontlasting niet meer opgehouden kan worden. Dat is onder normale omstandigheden wel mogelijk dankzij de kringspier van de anus.

Een stoma kan tijdelijk zijn of blijvend. Een tijdelijk stoma wordt bijvoorbeeld aangelegd om een darmdeel rust te geven, een blijvend stoma bijvoorbeeld wanneer de hele dikke darm moet worden weggehaald.

Een stoma kan dubbelloops zijn of eindstandig. Een dubbelloops stoma heeft twee openingen naast elkaar. Uit de ene opening komt de ontlasting, uit de ander alleen slijm (afkomstig van het slijmvlies van de darm). Een tijdelijk stoma is nogal eens dubbelloops. Een eindstandig stoma heeft één opening. Een stoma kan aangelegd worden op de dunne darm. Dan wordt het een ileostoma genoemd. Een stoma op de dikke darm is een colostoma.

Een ileostoma is een kunstmatige uitgang van de dunne darm. De dunne darm eindigt in een gaatje in een buikhuid. De ontlasting komt via dit gaatje naar buiten. Een ileostoma is nodig als de dikke darm niet werkt of is weggehaald. Hiervoor kunnen verschillende redenen zijn. Voorbeelden zijn chronische darmontstekingen (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa), aangeboren afwijkingen, polyposis coli (heel veel poliepen in de darm), ongelukken en bepaalde vormen van kanker.

Sommige mensen krijgen tijdelijk een ileostoma. Bijvoorbeeld omdat de darm na een operatie rust moet hebben om te genezen. Andere mensen houden de stoma hun hele leven. Normaal gesproken haalt de dikke darm vocht uit de voeding. De ontlasting wordt daardoor dikker. Bij mensen met een ileostoma gebeurt dit niet. De ontlasting is daarom brijachtig of zelfs vloeibaar. De ontlasting loopt meestal de hele dag lang uit de stoma en wordt opgevangen in speciale zakjes. Soms kan de ontlasting ín het lichaam opgevangen worden: bij een continent- ileostoma en bij een ileo-anale-anastomose. Veel mensen vinden dat prettiger dan de opvangzakjes. Bij een continent- ileostoma is het laatste deel van de dunne darm een reservoir, een plaats waar de ontlasting wordt opgevangen. U maakt het reservoir regelmatig leeg met een katheter (afvoerslangetje). Dit gebeurt via de stoma op de buik.

Bij een ileo-anale-anastomose (pouch) wordt de dunne darm aangesloten op de anus. Normaal gesproken zitten de dikke darm en de endeldarm daar nog tussen. Die zijn hier weggehaald. Het laatste deel van de dunne darm is een reservoir. Met dit type ileostoma gaat u gewoon naar het toilet. De meeste mensen met een deze stoma voelen wanneer zij naar het toilet moeten, maar dat is niet altijd zo. U kunt de ontlasting een tijdje ophouden, maar niet zo lang als gezonde mensen. De ontlasting komt ongeveer vijf tot zes keer per dag en één keer ’s nachts.

Het Griekse woord ‘stoma’ betekent mond of opening. Aangezien bij een Brickerderivatie een opening gemaakt wordt om urine te laten afvloeien, spreken we hier van een urostoma. De rand van de stoma bestaat uit darmslijmvlies dat als een kraag rond de opening wordt aangelegd en aan de huid wordt vastgemaakt. In de eerste weken na de operatie is het slijmvlies gezwollen maar de zwelling neemt de volgende weken geleidelijk af.
Pas na 3 tot 6 maanden bereikt een stoma zijn meer definitieve vorm. Hij is dan meestal rond of licht ovaal, met een diameter van 20 tot 30 mm en licht uitstulpend. U moet de afmetingen zelf wel regelmatig blijven controleren want de stoma kan ook later nog veranderen. Bij het aanraken van uw stoma, zult u merken dat de rand voortdurend vochtig is en dat hij totaal gevoelloos is. Toch moet u tijdens het verzorgen altijd voorzichtig zijn want het slijmvliesweefsel is sterk doorbloed en kan bij onzachte manipulatie gemakkelijk bloeden.